Oppervlaktebehandeling van houten producten

De invloeden van buitenaf testen maar al te graag of onze houten decoraties, houten kistjes en meubels van hout goed beschermd zijn. Om ervoor te zorgen dat onze producten zo goed mogelijk beschermd zijn, moeten we ons vooral richten op de afwerking. Wanneer en waarmee je hout het beste kunt behandelen, lees je in dit artikel.

Eindafwerking van het oppervlak

De behandeling van houten oppervlakken is in de loop der jaren flink veranderd. Vroeger kon men zich nauwelijks voorstellen om hout in zijn natuurlijke staat te laten. Voor de afwerking werden zeer doeltreffende technieken gebruikt die vooral bedoeld waren om de levensduur van het hout zo veel mogelijk te verlengen.
In de loop van de tijd werden echter steeds vaker de zogenaamde “zachtere houtsoorten” (zoals spar of den) toegepast, en ineens kwam een afwerking in de mode die juist de houtstructuur grotendeels laat zien. Daarom zijn tegenwoordig kleurloze lakken, wassen, oliën en beitsen in opkomst.

Waarom is de eindafwerking zo belangrijk voor houten decoraties, kistjes en zelfs speelgoed?

• Verbetering van de oppervlakte-eigenschappen.
• Verlenging van de levensduur van houten producten en meubels.
• De esthetische eigenschappen mogen niet vergeten worden - dankzij bepaalde behandelingen komt de structuur en de natuurlijke tekening van het hout nog mooier naar voren.
• Daarnaast biedt de afwerking een doeltreffende bescherming tegen schimmels en houtaantastende insecten, en bij een gebrand oppervlak zelfs ook tegen brand.

Wat is absoluut essentieel voor de eindafwerking?

Wat we ook verder met houten producten, decoraties of houten meubels willen doen, de grondige voorbereiding van het oppervlak is altijd de belangrijkste stap. Voordat we beginnen met de behandeling van het natuurlijke houtoppervlak, moeten we het product zorgvuldig schuren.
Weet je niet goed hoe je dat moet aanpakken? We hebben voor jou een eenvoudige handleiding geschreven over hoe je hout op de juiste manier schuurt.

Hout lakken

Lak is een transparant verfproduct dat een beschermende film op het behandelde oppervlak achterlaat. Dankzij de kleurloosheid wordt de houtstructuur niet vervormd of verborgen. Lak gebruik je vooral als je de natuurlijke kleur van het hout wilt behouden, maar het toch wilt beschermen tegen invloeden van buitenaf.

Hoe ga je te werk bij het lakken?

• Bereid eerst het oppervlak goed voor. Verwijder vuil en begin met schuren. Hoe je dat precies doet, lees je op onze blog.
• Kies een geschikte kwast - in elke doe-het-zelfwinkel adviseren ze je graag. De beste keuze is meestal een middelgrote platte kwast met synthetische of natuurlijke haren.
• Doop alleen de punt van de kwast in de lak, zodat er geen overtollige lak langs de steel druipt en er geen oneffenheden op het oppervlak ontstaan.
• Breng de lak altijd in de richting van de houtnerf aan, en in meerdere lagen. Hoeveel lagen nodig zijn, hangt af van het object - een houten meubelstuk voor binnen vraagt minder bescherming dan bijvoorbeeld houten tuinmeubelen.
• Na het drogen kun je het oppervlak licht opschuren met zeer fijn schuurpapier (P220 of hoger) voor een nog egaler resultaat.
• Omdat lak een ondoordringbare film vormt, moet je deze na verloop van tijd vernieuwen om scheurtjes te voorkomen.

Beitsen

Beits is een oplossing die vooral bedoeld is om hout in te kleuren. Het dringt diep in het oppervlak door en wordt zo gemakkelijker opgenomen in de houtstructuur. Tegenwoordig is er een brede waaier aan kleuren beschikbaar en kun je kiezen uit verschillende soorten.

Hoe beits je hout op de juiste manier?

• Maak het hout schoon met een borstel; bij hardnekkiger vuil gebruik je fijn schuurpapier. Op een slecht geschuurde houten kist laat beits namelijk vaak lelijke vlekken achter.
• Beits kan op verschillende manieren worden aangebracht: met een spons, schuim, een roller of een kwast met extra fijne, middelgrote haren. Voor grotere oppervlakken raden we een kwast aan, voor kleinere is een spons handiger. Vergeet niet om rubberen handschoenen te dragen!
• Wrijf de beits zorgvuldig in het oppervlak. Alcoholbeits trekt snel in, dus werk zo vlot mogelijk. Breng de beits altijd in de richting van de houtnerf aan en strijk eventuele druppels meteen uit.
• Voor een donkerdere tint kun je meerdere lagen aanbrengen. Na het aanbrengen wacht je ongeveer 4 uur - en klaar is het. Vloeibare beits geeft de kist een prachtige kleur, accentueert de nerven, knoesten en benadrukt de natuurlijke schoonheid van het hout.

Op de markt zijn er ook gekleurde beitsen, ideaal als je het houtoppervlak met een extra kleuraccent wilt verrijken. Daarnaast bestaan er beitsen met toevoegingen van was of olie. De kleurafwijking ten opzichte van de oorspronkelijke tint ligt rond de 60 %.

Hout schilderen

Dankzij het ruime aanbod van moderne acrylverven kun je houten producten in vrijwel elke gewenste kleur schilderen, zodat ze perfect bij de rest van je interieur passen. Een groot nadeel is echter dat hout (net als bij lak) wordt opgesloten in een niet-ademende laag. Het vocht dat zich in het hout vormt, kan dan niet weg en dit leidt tot scheuren en verdere beschadiging van de verflaag. Daarom is het belangrijk om hout pas te schilderen of met een dekkende lak te behandelen wanneer het oppervlak écht goed droog is.
Wil je een volledig dekkend resultaat? Wacht dan tot de verf volledig droog is en breng daarna een extra laag aan.

Wanneer zijn dekkende verven het meest geschikt?

Vooral wanneer je een product hebt dat al deels is aangetast, vergrijsd is of zijn natuurlijke charme heeft verloren. Het schilderen met dekkende verf komt in grote lijnen overeen met lakken - de werkwijze vind je hierboven.

Olie en was

Verschillende soorten olie zijn een uitstekend alternatief voor lak en dus ook voor de bescherming van hout. Olie dringt diep in het hout door, sluit de poriën niet af en behoudt het materiaal in zijn oorspronkelijke staat. Ook hier is zorgvuldig schuren belangrijk: daardoor kan de olie diep in de houtstructuur trekken. Oliebehandeling is vooral geschikt voor houten meubels, maar ook voor meubels van kisten of voor vloeren (bijvoorbeeld op een terras), waar je de natuurlijke uitstraling van het materiaal wilt behouden én versterken.

Voordelen van oliën

• Doordat het diep in het hout trekt, verstevigt het het materiaal aanzienlijk.
• Het sluit de poriën niet af en behoudt zo het meest de natuurlijke eigenschappen van hout.
• Het laat een mooi glad oppervlak achter dat natuurlijker oogt dan een gelakt voorwerp.

Nadelen van oliën

• Bij onvoldoende schuren ontstaan er, anders dan bij lak, snel vlekken.
• Na verloop van tijd oxideert olie en krijgt het hout een licht geelbruine tint die niet altijd gewenst is.

Was heeft vergelijkbare eigenschappen als olie. Het grootste voordeel is het natuurlijke karakter. Het nadeel ligt vooral in de prijs. Meubels - maar ook een houten kist of een speelgoedstuk - zien er dankzij was prachtig gepolijst en bijna als nieuw uit. Bij het restaureren van antieke meubels is was zelfs onmisbaar. Houd er echter rekening mee dat waxen arbeidsintensiever is: was heeft een vaste consistentie, is lastiger aan te brengen en moet daarna zorgvuldig met een doek worden uitgepoetst om het gewenste effect te krijgen.

Hout branden

Hout branden behoort tot de oudste technieken van houtbewerking. Hierbij ontstaat op het oppervlak een verkoolde beschermlaag die daarna wordt weggeschuurd, waardoor de nerven en knoesten extra benadrukt worden. De techniek zou afkomstig zijn uit Japan, waar ze bekendstaat als Shou-sugi-ban en het hout boven open vuur werd gebrand. Moderne methodes gebruiken een gasbrander en verbranden enkel de zachte houtvezels aan het oppervlak. Nabehandelen door te schuren is daarbij niet meer nodig.

Voordelen van gebrand hout

• Prijs - branden is een van de goedkoopste afwerkingen die er bestaan.
• Het is zeer effectief tegen houtaantastende insecten.
• Het hout blijft stabiel, vervormt of beschadigt niet.
• Branden wordt vooral aanbevolen voor buitenruimtes, vakantiehuisjes of tuinhuisjes. Tuinmeubelen, houten kisten en vele andere houten producten zijn dankzij het branden minder gevoelig voor verbranding of brandgevaar.
• De duurzaamheid wordt geschat op wel 60 jaar.

Er bestaan dus ontzettend veel mogelijkheden voor de eindafwerking van hout. Hopelijk helpt dit artikel je om de juiste keuze te maken voor jouw houten producten. Meer ideeën en tips over hout en houten producten vind je op onze blog en sociale media.